Nikola TESLA

Nikola Tesla kimdir?

Nikola Tesla 10 Temmuz 1856 da bugünkü Sırbistan’ın Similjan kasabasında doğdu.

Sırp kökenli Amerikalı fizikçi, elektro fizikçi ve mühendis olan Tesla dünya bilim tarihini kökten değiştiren deneylere ve icatlara imza atmış bir dahidir.

En önemli buluşu elektriğin kablosuz olarak taşınabileceğinin deneysel olarak Londra fuarını aydınlatarak ispatlamasıdır.

Bugün bilinen tüm iletişim teknolojilerinin, uzay teknolojilerinin, kablosuz iletişimin vs temelini atan büyük bir dahi, anlaşılamaz bilim adamı, kimilerine göre ise akıl hastası bir sosyopat dahi idi. Tesla hiç evlenmemiştir.

Bunun bilimsel araştırmalarında önemli olduğunu düşünüyordu. Her zaman çok şık, titiz ve temiz giyinirdi.

İcat ettiği söylenen ve Edison, Watteside Enerji Tesisi, Allis Charmes fabrikası mühendisleri ile yaşadığı kavgalar sonucu ortaya çıkmayan düz motorlu Nikola Tesla tribünleri, bugün bile hakkında hala bilgimizin olmamasına ve bu projenin ortadan kaybolmasına neden oldu. Tesla ve Edison’un dünya bilim tarihine akım savaşları olarak geçen çekişmesi de bu tarihlere rastlar.

Nikola Tesla Hayatı

Tesla’nın babası bir papaz idi. Oğlunun da kendi gibi papaz olmasını istiyordu. Annesi okuma yazma bile bilmeyen ancak çevresinde pratik ev aletleri mucidi olarak tanınan bir kadındı.

Tesla annesini “yaratıcı bir dahi adayı“ olarak tanımlıyordu. Annesinin desteği ile fizik ve matematik bilgisini ilerleten Nikola 1878 de Avusturya Prag Politeknik üniversitesinin Graz’daki okulunda okudu. Almanca, İngilizce, Fransızca ve İtalyanca öğrendi.

Tesla beş çocuklu bir ailenin evladı idi. Ağabeyi 12 yaşında iken bir at kazasında ölmüştür. Bazı kaynaklar da ağabeyinin atının Tesla tarafından ürkütüldüğü ve kazanın meydana geldiği yazmaktadır. Milca, Angelina ve Marica isimli üç kız kardeşi olan Tesla ailesi ile Gospic’e göç etti.

Bilime olan takıntısı ve biraz asosyal kişilik nedeni ile 3.sınıfta iken okulu bıraktı. Daha sonra ailesinden ayrılıp bir otomobil fabrikasında çalışmaya başladı.

Bir dönem geçirdiği ekonomik ve sosyal sıkıntıların ardından Prag da Charles Ferdinand üniversitesine başladı. Babasının ölümü ile okulu bıraktı. Paris’te bir telefon şirketinde çalışmaya başladı.

Bu dönemde doğru akım ve dinamolar üzerine epeyce bilgi edindi. Bu firmada döner makinelerini korumak için regülatör benzeri kontrol cihazları icadı yaptı.

Hayatının son dönemlerinde giderek garipleşerek içine kapandı. Bibliyografisini yazmak için kendini arayanları da red ediyordu. Not alma alışkanlığı yoktu. Her şeyi aklında tutuyor ve uyguluyordu.

Yıllarca bunu ispat etti. 100 yaşına geldiğinde tüm bilgisini anlılarını yazdığı bir eserde toplayacağını 150 yıl yaşayacağını ve aktaracağını söyledi.

2. Dünya savaşı sırasında öldüğünde özel kasasına ABD askeri güçleri tarafından el konuldu. Bu sırada Teleforce silahı dediği bir silah üzerine çalışıyordu. Onun ölümünden sonra bugün California Üniversitesi tarafından icat edilenlerin onun eserleri olduğu ileri sürülmektedir.

Kendine özgü tutarsızlıkları vardı. Edison ile birlikte ona da verilen 4000 dolarlık Nobel ödülünü red etti.

Daha sonra Edison’u sevenlerin kurduğu AIEE tarafından 1917 de kendisine verilen Edison Madalyasını kabul etti. 7 Ocak 1943 tarihi itibari ile elektrik üzerine yaptığı sayısız deney ve buluş ile 26 ülkede 300 e yakın patenti olan bu dahi bilim adamı için hala New York dahil pek çok ABD eyaletinde Tesla Günü adı ile kutlamalar yapılmaktadır.

Hatta onu adı ile anılan bir Rock Grubu bile vardır. Manhattan’ın 40. Sokak 6. caddesine onun adı verilmiştir. 1931 yılının Time Dergisi doğumunun 75. yıldönümünde onu kapak yapmıştır.

Her şeyi mükemmel yönetti, ancak parayı yönetemedi. Hayatının son yıllarında otel odalarında alacaklılardan kaçarak geçirdi ve New Yorker Oteli’inin bir odasında kalp krizi sebebi ile öldü.

Tesla’nın İcatları

Tesla’ya göre doğru akımı kullanmak sistem olarak yanlıştı. Alternatif akımı kullanarak jeneratör ve motordaki komütatörü ortadan kaldırmak gerekmekteydi. 

Ancak alternatif akım ile çalışacak bir motor bulunamadığından işi kolay değildi. Sınıf arkadaşı Szigetti elektrik endüstrisinde devrim yaratacak dönen manyetik alanı keşif etti.

Böylece komütatör ortadan kalkmış oldu. O da alternatif akım elektrik sistemini baştan sona tasarladı. Enerjinin ekonomik iletimi için yükseltici ve alçaltıcı, transformatörler ve motordan mekanik güç elde etmek için alternatif akım motorları onun tarafından bulundu.

”Niyagara Şelalesini Hidroelektrik elde etmek için kullanacağım“ diyerek herkesi şoke etti. İcatlarını kendi deyimi ile uykusuz geçen gecelerde “zihninde çakan şimşekler“ ardından yaptığını söyler ve şöyle anlatır:

"Bu ışık patlamalarını hala zaman zaman yaşıyorum. Yeni bir fikrin zihnimde parıldayıvermesi durumunda oluyor. Ama artık eskisi kadar heyecan verici değil bu. Eskiye nazaran daha etkisiz.

Gözlerimi kapadığımda ilk önce çok koyu ve tek tonlu bir mavi fon görüyorum. Tıpkı açık ama yıldızsız bir gecede olduğu gibi.

Birkaç saniye içinde bu alan parıltılar saçan ve bana doğru ilerleyen yeşil ışıltılar ile doluyor. Neden sonra sağ tarafımda birbirine paralel ve yakın ışınların oluşturduğu iki ayrı sistem görüyorum.

Bu iki sistem birbiri ile dik açı oluşturacak şekilde duruyorlar. Sarı, yeşil ve altın renklerinin hakim olmasına karşın yinede her türlü rengi içeriyorlar.

Sonra bu çizgiler daha da parlaklaşmaya başlıyor ve her yere parlaklık saçan belirgin noktalar serpiliyor. Bu resim yavaş yavaş görüntü alnımdan çıkıyor ve sola doğru kayarak yok olup gidiyor. Yerini pek hoş olmayan ölü bir griliğe bırakıyor.

Burayı çabucak kabaran ve kendine canlı formlar vermeye çalışıyormuş gibi duran bulutlar doldurmaya başlıyor.

İşin ilginç yanı şu ki ikinci şamaya geçinceye kadar bu griliği belirgin bir şekle benzetemiyorum. Her seferinde uyuya kalmadan az önce gözlerimde kimi şeylerin yada insanların görüntüleri canlanıyor.

Onları gördüğüm anda anlıyorum ki bilincimi yitirmek üzereyim. Eğer ortaya çıkmıyorlarsa yada bunu ret ediyorlarsa biliyorum ki, bu uykusuz bir gece geçireceğim anlamına geliyor."

Nikola Tesla’nın bu sözleri sarf ettiği yıllarda doğru akım,  ısıtma, aydınlatma, güç sağlama ve iletimekteki en doğru ve verimli akım modeli olarak düşünülmekte idi.

Fakat bu akımda direnç fazlalığı nedeni ile her bir mil karede bir güç santraline gerek vardır. Bu neden ile ilk Akkor ampuller ilk mile yakınken parlak, bir milden sonra uzaklaştıkça az yanmakta idiler.

Elektrik mühendisliğini bırakarak cebinde 4 sent ile New York ‘a gemiden indiği gün hayatının dönüm noktasıdır. Doğru akım üretecinin bir komütatör ile dış devresinde dalga dizinleri halinde alternatif akım üretiyor olduğunu görmüştü.

Bu alternatif akımın motordan güç elde edilecek bir doğru akıma dönüştürülmesi için sistemin geriye döndürülmesi gerekmekteydi. Yapılan elektrik motorlarının endüvisi, motora alternatif akımı beslemek için döndüğü anda manyetik yönlerini değiştiren döner komütatöre sahipti.

Alternatif Akım Projesi ve Niyagara Santrali

Amerika da bir yıl açlıktan ölmemek için Western Union şirketinde çukur kazma işçiliği yaparak mücadele ederken diğer yandan da Jeneratör, transformatör, transmisyon (iletim) hattı, motorlar, ışıklar, iki fazlı sistemler, hatta üç fazlı sistemler gibi pek çok sistemin projelerini çiziyordu. A.K. Brown firmasının sahipleri ile tanışınca hayatı değişti.

Ona Batı Broadway’de bir laboratuar kurdular ve bir miktar para ile yatırım yaptılar. Coloni üniversitesi’nden Prof. Dr. W.A. Anthony altenatif akım motorunu deneyip senkron motorun en iyi doğru akım motoru olarak yeterli olduğunu ilan etti.

1887 Kasım ve aralık aylarında Tesla buluşlarına toplam yedi adet ABD patenti aldı. 1886 Nisanında çok fazlı sistemler için patent aldı.

Bu yılın sonuna kadar 18 patent daha aldı. Ardından birçok Avrupa patenti aldı.

Şimdiki Adı IEEE olan o günkü AIEE de konferans verip dünya mühendislerine tek ve çok fazlı akım sistemlerini anlattı.

George Westinghouse ondaki dahiyane durumu fark etti ve laboratuarında gidip onunla tanıştı. Alternatif akım patentleri için 1 milyon dolar nakit ve her ürün satışından 2,5 dolar teklif etti.

Ülke çapında büyük başarı elde edildi ve rakip olan General Elektrik, Westinghouse’ dan lisans almak zorunda kaldı. Söz konusu kontrat Edison ile olan akım savaşları sırasında firmayı zor durumda bıraktığından bazı kaynaklara göre Tesla bir milyon doları almamış ve sözleşmeyi fesih etmiştir.

1890 da ülke Niyagara Şelalesi üzerinden elektrik üretmek için çalışmalara başladı ve Tesla Komisyon başkanlığına getirildi. Westinghouse 10 adet 5.000 beygir gücünde hidroelektrik jeneratörü için, General elektrik ise iletim hattı için kontrat yaptılar. Sistem Tesla’nın 2 faz projesi için çok idealdi.

Parçaları azaltmak adına dıştan dönen alana sahip ve içi sabit olan armatürlü büyük alternatörlertasarladı. Dakikada 250 devir yapan, 1775 amper, 2.250 volt on büyük alternatör, 2 fazlı 25 Hertz, 50.000 beygir gücü yani 37.000 kilowatt ’lık elektrik üretti.

Uzaktan Radyo Kontrol Sistemi

Tesla Mors ile uzaktan haberleşmeyi ortadan kaldıran sistemi ile 1898 de Madesen Squaer Gardenda bir gösteri düzenledi. Elektrik fuarı ve sirk alanı olan yerin ortasına büyük bir su tankı yerleştirdi.

Bu tankın üzerine yüzmesi için 1 metre uzunluğunda bir tekne koydu. Radyo frekansı ile tekneyi uzaktan kumanda etti.

Böylece bugünkü GPRS sisteminin, uzaktan kumandalı tüm sistemler ile uzay teknolojileri ve uzaktan iletişim sistemlerinin temelini attı.

Radyo Frekansına Dayalı sistemlerin Öncüsü

1890 da icat ettiği yüksek frekanslı alternatif akım üreteci ile 184 kutuplu 10 kilo Herz’lik çıkışı olan 20 kilo Herz’e kadar yüksek frekanslar elde etti. Bundan 10 yıl sonra 50 kilowatt çıkışlı radyo frekansı üreten Reginald Fessenden onun icadını geliştirdi.

General elektrik bunu 200 kilowatt’a çıkardı ve öncü isim Fresseden’in çalışmalarını kontrol eden kişi olan Alexanderson alternatörü adı ile satışa çıkardı. Bu yeni bir tehlikeyi doğurdu.

Dünya iletişim kablolarının kontrol eden İngiliz iş adamlarının patenti almaması için ABD donaması 1919 da Radio Corperation Of America adı ile bir şirket kurdu ve patenti satın aldı.

Bu sistem Tesla’nın dünyanın ilk aktarma kulesi ünlenen Wardnclyffe kulesi olarak bilinen aktarma kulesini ortadan kaldırıyordu. Böylece deniz aşırı yerlere yayın yapma olanağı doğmuştur.

Bu vericinin ilki New Brunswick te kurularak ticari hizmet verdi. 200 kilowatt ve 21,8 kiloherz gücünde idi. Tesla’nın dünya çapında telsiz hayali 30 yıl sonra kendi icadı olan vericinin kullanılması ile gerçekleşmiş oldu.

Tesla’nın ölümünden 5 ay sonra ABD patent dairesi kablosuz iletişim tekniğinin geçersizliğine ve patentin Tesla’ya ait olduğu hükmüne karar verdi.

İyonosfer üzerinden iletişim, Yüksek Gerilim, Radar ve Radar Tribünleri

O İyonosfer denen gök tabakasının, insanlığın yaratına bir anlayış ile kullanılması gerektiğini ispatlayan bilim adamıdır. Radyo, ses ve elektromanyetik dalgalarının kablosuz iletimini sağlayan sistemler kurdu. Londra fuarını kablosuz aydınlattı.

İlk Radyo aktarma istasyonunu Wardnclyffe kulesini kurdu.

Yüksek gerilim ve yüksek frekanslı elektrik iletimi konusunda Colorada Springs te bir dağın üzerine radyo vericisi olan 60 metre yüksekliğinde ahşap direk üzerinde 22,5 metre çapında hava çekirdeği transformatörünü yaptı. İç çap sekonder 100 sarımlık ve 3 metre çapında idi.

Tesla 1 metre çaplı bakır küreden insan yapımı ilk şimşeği oluşturdu. 30 metrelik dev şimşekler 40 km uzaktaki kasabalardan görüldü ve duyuldu.

Sonunda 26 mil uzakta 200 adet 10 kilowatt’lık akkor ampulü yakmayı başardı. 1899 da alternatif akım için aldığı tüm para bitti. J.P.Morgan onun bir hayranı idi. Sürekli onda misafir oluyordu. Onun sayesinde sosyetenin gözdesi olmuştur.

Kozmik Ses Dalgaları ve Uzay çalışmaları

Uzaktan kumanda sistemini bir araca uygulayan ilk kişidir. 1 metrelik bir tekneyi uzaktan kumanda ile yüzdürmüştür. Uzaya ses dalgaları gönderen ilk kişidir.

Uzaydaki kozmik ses dalgalarını kayıt eden ilk kişidir.

Kozmik radyo dalgalarını bularak 1917 de cisimlerin üzerine bu dalgalarsı gönderip bir floresan ekran üzerinde toplamıştır.

Teslanın Ölümü

7 Ocak 1943 yılında New Yorker Otelinin 33. katında ve 3327 numaralı odasında yanlız başına hayata veda etmiştir. Cansız bedeni ölümünden bir gün sonra otel görevlisi Alice Monaghan tarafından bulunmuştur, Alice Monaghan Tesladan iki gün boyunca haber olmayınca Teslanın oda kapısında otellerde bulunan "Rahatsız Etmeyin" ibaresini dikkate almayarak içeri girer ve Teslayı yatağında ölü olarak bulur.

Daha sonra Asistan Doktor H.W. Wembly teşhisine göre Koroner Tromboz (koroner damarların kan pıhtılaşması ile tıkanması durumu) durumundan ötürü hayatını kaybetmiştir.

Nikola Teslanın cenaze töreni 12 Ocak 1943 yılında dünyanın en büyük katedrali olan "St. John the Divine" Katedralında 2000 'den fazla kişinin katılımı ile gerçekleştir.

İkinci bir cenaze töreni ise hemen ertesi gün yani 13 Ocak 1943 yılında Sırpça olarak New York'ta bulunan "St. Sava Serbian" Ortodoks Katedralinde yapıldı.

Daha sonra ise Ardsley, New York'ta bulunan Ferncliff mezarlığına defn edilmiştir.

Kaynak