TASARIM ÖGELERİ

TASARIM ÖGELERİ

1. Çizgi
2. Renk
3. Doku
4. Ton
5. Biçim
6. Ölçü
7. Yön
8. Şekil

1. ÇİZGİ

Çizgi gözü belirli bir alanda yada bir alan etrafında hareket ettirerek dikkati bir yol boyunca sürükleyen veya bir noktaya çeken tek boyutlu bir yapıdır.

• İşlem, yön ve hareket gösterir,

• Şekilleri ayırma ve birleştirme işlerini yapar,

• Üzerine kurgu yapılabilecek temel yapı taşlarıdır.

Yatay çizgiler : durgunluk hissi verir.

Dikey çizgiler : güç gösterir, yukarı bakma hissi verir.

Köşegen çizgiler : kuvvetli biçimde hareket ve dinamizm hissi verir.

     Örnek Yatay Çizgi        

                                               

 Örnek Dikey Çizgi   

2.RENK

Renk görsel materyallerde önemli bir unsur olmakla birlikte etkililiği bilinçli kullanılmasına bağlıdır.

 Günümüz eğitim teknolojileri kapsamında kullanılan araç gereçler – özellikle yansıtım (projeksiyon) cihazları –materyallerdeki renk kullanımını daha da önemli hale getirmektedir.

 Yanlış tema ve renk tercihleri materyalin kullanımını olumsuz yönde etkilemekte, özellikle okunabilirlik açısından sorunlara yol açmaktadır.

Materyal Üzerinde Renklerin Kullanımı

Ön plandaki renklerin arka plan ile kontrast oluşturması gerekir.

 Bir ünitede farklı konulara geçişte veya bölümlerin anlaşılmasında renk değişikliği algılamaya yardımcı olur.

!!! Aynı sayfada üçten fazla renk kullanılmamalıdır.

Kullanılırsa gözün renk seçimini zorlaştırır.

Renk Çemberi: Renkler arasındaki ilişkiyi ve renklerin özelliklerini daha iyi algılayabilmek için renk çemberinden faydalanabiliriz.

    Renk çemberinde;

 Bitişik olan renkler uyumlu renklerdir.

 Karşı karşıya olan renkler ise bütünleyici renklerdir.

 Bütünleyici renkler birbirinin etkisini arttırır.

 Uyumlu renkler birbirinin etkisini azaltır.

! Etkili renk kombinasyonları kullanınız.

 Kırmızı ve Yeşil

 Mavi ve Yeşil

 Mavi ve Sarı

 Mavi ve Kırmızı renk kombinasyonlarından kaçının.

3.DOKU

Doku, görselin hem daha gerçekçi gözükmesine, hem de zeminle cisim arasında oluşan farklılık sayesinde daha rahat algılanmasına yardımcı olur.

 Malzemelerin özelliğine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Düz, pürüzlü, mat, parlak, saydam ve renkli malzemeler olabilir. (Örneğin; asetat , renkli karton, kağıt vb.)

Doku hissedilişine göre ikiye ayrilir:

 Görsel doku: yüzeylere dokunmakla elde edilmeyip görme yoluyla elde edilen dokulardır.

 Dokunsal doku: yüzeylere dokunularak elde edilen doku etkilerine denir. Herhangi bir yüzeye dokunulduğunda sertlik yumuşaklık ve pürüzsüzlük gibi his verir.

Örnek Doku

4.TON

Bir rengin başka bir renkten etkilenerek saflığını yitirmesidir. Objelerin ışıklı (aydınlık) kısımları ile gölgeli (karanlık) kısımları arasında kalan kısımları hassas bir geçişle birbirine bağlayan orta ton değerlerinin hepsine birden ton denir.

5.BİÇİM

Çizgi, renk ve açık koyu değerlerden oluşmuş, sınırlanmış yüzeylere biçim denir. İnsan zihninin algıladığı, kavradığı, biçimi, rengi, açık-koyu değerleri olan sınırlanmış yüzeylerden meydana gelen her varoluş “form” dur.

6.ÖLÇÜ

Ölçü ve oran, görsel sanatlarda çok kullanılan bir kavramdır. İnsan genel olarak her şeyi kendisine göre ölçülendirir. Kendi değerinin ve ölçü bilincinin dışına taşan oranlar, insanı rahatsız eder. Buna göre ölçü; iki büyüklük arasındaki birimsel ilişkidir diyebiliriz.Tasarımda önemli olan biçimlerin amaca uygun olarak uyumlu ve dengeli ve estetik düzeni ortaya koyabilmesidir

7.YÖN

Çizgiler veya üç boyutlu cisimler konumları ile bir takım yönler gösterir. Yatay ve dikey yönler arasında birçok ara konumda yön vardır. Yönleri birbirini kesen ve dik durumda olan çizgi ve biçimler zıt ve aykırı sayılır. Birbirine yakın uygunluk ve paralelde olanlar ise uygun durumda kabul edilir.

8.ŞEKİL

Kendine bağlanan bir çizgi, bir şekil oluşturur.

Şekiller iki boyutludur ve bir nesnenin dış çizgilerini gösterebilir.

Şekiller anlamlı bir bütün oluşturmak için bir araya gelebilir.

Bazı şekiller sadece silueti ile kendini oluşturur (ör: elma, kalp).

Diğerleri ise geometrik olarak gruplandırılabilir.

TASARIM İLKELERİ

1. Denge
2. Vurgu
3. Tutarlılık
4. Hizalama
5. Oran Orantı
6. Görsel Hiyerarşi
7. Bütünlük

1. DENGE

     Denge, görselin göz tarafından algılanan ağırlığı ile ilgilidir.

     Öğretim materyalleri üzerinde denge, yatay ve dikey eksenin her iki tarafına görseli oluşturan ögelerin eşit olarak dağıtılması ile oluşturulur.

     Örneğin; büyük-küçük, uzun-kısa, yuvarlak-köşeli, açık-koyu, parlak-mat gibi zıtlıklar resmi dengede tutar.

     Dengenin olmadığı görselde ögeler birbirinin üzerine veya ekranın bir tarafına yığılmış biçimde gözükür.

Örnek – Denge Tekniği

    

   2.VURGU

   Materyal’de kullanılan görsellerin belirli bir bölümüne dikkat çekilmek istenebilir.

• Öğeyi ilgi merkezi haline getirebilmek için kullanılan farklı teknikler bulunmaktadır.
• Ok ve benzeri yön gösteren çizgilerin ve şekillerin kullanılması.
• Odaklanılacak öğenin farklı şekilde boyutlandırılması.
• Farklı renk ve doku kullanımları.

   Örnek – Vurgu Tekniği

Vurgu'da farklı boyut kullanımı

 3.TUTARLILIK

Bazı unsurların sayfa ya da materyal boyunca aynı sistematikte sürdürülmesidir. Bu sayede parçalar arasında birliktelik sağlanarak görsel bir anahtar sunulmuş olur. Tekrarlama ile aynı parçalar birleştirilir ve okuyucunun gözünün parça üzerine odaklanması sağlanır.

 4.HİZALAMA

 İnsanlar düzenli bilgileri düzensiz bilgilere göre daha kolay öğrenir ve hatırlarlar.

 Hizalama, görsel materyallerin daha kolay algılanmasında, öğeler arasında kurulan ilişkilerin daha rahat  anlaşılmasında önemli rol oynar.

 Materyal içinde düzenli bir şekilde yerleştirilmiş öğeler öğrenmede de kolaylık sağlar.

 Ögeler arası hizalamanın yanı sıra tüm ögelerin materyale göre hizalanmasına da özen gösterilmelidir.

 5.ORAN ORANTI

  Düzenleme içerisindeki ölçülerin ilişkisi oranı oluşturur. Örneğin; evlerin ağaçların hep aynı ölçülerle ve aralıklarla yerleştirildiği resimlerdeki monotonluk evlerin,ağaçların değişik ölçülerde ve aralıklarda yapılmasıyla kaybolur.

  Örnek – Oran Tekniği

 6.GÖRSEL HİYERARŞİ

 7.BÜTÜNLÜK

  Her görsel unsur bir mesaj iletmek için yerleştirilmelidir.

  Yararı olmayan hiçbir yazı, şekil, resim vb. unsur bulunmamalıdır.

  Şekillerin çok kalabalık olması algılamayı zorlaştırır.

  Örnek – Bütünlük 

KAYNAKÇA:

http://bilisimg.wordpress.com/2012/10/15/tasarim-unsurlari-ve-ilkeleri/

http://fundadag.files.wordpress.com/2012/03/gc3b6rsel-materyal-tasarc4b1m-ilkeleri_fd.pdf

http://www.grafikerler.org/konu/tasari-ilkeleri.21781/

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yascan05/wordpress/?tag=tasarim-ilkeleri